Wskrzeszenie Łazarza Carela Fabritiusa – rewizja

Abstrakt

Przechowywane w Muzeum Narodowym w Warszawie Wskrzeszenie Łazarza należy do najwcześniejszych dzieł Carela Fabritiusa, powstało ok. 1643 roku i poprzedza inne jego obrazy o tematyce biblijnej i mitologicznej. W latach 2003–2004 obraz został poddany badaniom (Elżbieta Rosłoniec, Laboratorium MNW) oraz konserwacji (Grzegorz Janczarski, Pracownia Konserwacji Malarstwa Sztalugowego MNW). Oczyszczenie malowidła z warstwy zmatowiałego werniksu oraz retuszy i przemalowań ujawniło szczegóły tła ze szkicowo oddanym pejzażem leśnym. Ukazując otwarty widok na pejzaż, Fabritius stworzył inwencję wchodzącą w emulację z rycinami i obrazami Rembrandta i Jana Lievensa. Inwencja ta wyraża literalny sens Ewangelii (zgodnie z protestancką zasadą dosłownej lektury Pisma) oraz nawiązuje do toposu „mówiącego obrazu”. Dzieło stanowi ucieleśnienie koncepcji teoretycznych Rembrandta, przekazywanych przez niego uczniom, a łączących kategorie Ordening (ordinantie) i inventie – kompozycji figur w przestrzeni i inwencji. Badania fizykochemiczne obrazu poświadczają, że Fabritius wiernie podążał za lekcją techniki pobraną u Rembrandta oraz wskazują, że paleta kolorów stosowanych przez artystę była całkiem bogata, a wrażenie ciemnobrunatnej monochromatycznej kolorystyki wynikało ze zmatowień. Oczyszczenie malowidła ujawniło jego dawny blask.