Imitar bene le cose naturali według Caravaggia i caravaggionistów

Abstrakt

Caravaggia i jego rozsianych po Europie naśladowców od XVII wieku określano mianem realistów. Dawne piśmiennictwo, stanowiące od lat przedmiot badań historyków sztuki, nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak niegdyś rozumiano ten termin. Ówczesna polemika na temat realizmu Caravaggia stanowiła przez lata źródło wiedzy o sztuce mistrza, stosowanych przez niego technikach i praktykach warsztatowych. Dziś zdaniem autorów zostało już ono wyczerpane, dlatego w niniejszym artykule przedstawiają oni wiedzę na temat malarstwa Caravaggia, uzyskaną na podstawie najnowszych badań fizykochemicznych. Prezentują wyniki analizy cyfrowych modeli obrazów, wykonanych dla kilku wybranych dzieł caravaggionistów z kolekcji MNW (Cecca del Caravaggio, Francesca Cavallina, Theodoora Romboutsa i Jana Ter Borcha), która wykazała, że Caravaggio i jego kontynuatorzy stosowali wiele zabiegów optycznych i malarskich, które nie polegały na prostym odwzorowaniu wyglądu modeli, przedmiotów i otoczenia. Wrażenie realizmu uzyskiwali bowiem dzięki różnorodnym manipulacjom dotyczącym budowania przestrzeni (odległości pomiędzy postaciami i poszczególnymi elementami kompozycji), kształtowania proporcji ciał, stosowania modelunku światłocieniowego oraz oświetlenia scen.