Paryska Académie Julian i jej polskie uczennice

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest obecność Polek w Académie Julian, prywatnej paryskiej uczelni artystycznej, która reprezentowała najwyższy poziom nauczania, konkurującej z państwową École de beaux-arts. Jej największa popularność wśród uczennic spoza Francji przypadała na okres, gdy wstęp do uczelni państwowych był dla kobiet zabroniony, tj. przed 1904 rokiem. Szkoła założona przez Rodolphe’a Juliana (1839–1907) w 1868 roku przez kolejne sto lat funkcjonowała w kilku dzielnicach Paryża. Najdłużej działające atelier mieściło się przy 5 rue de Berri. Uczęszczało tam wiele polskich artystek, m.in. Anna Bilińska. Historia tej pracowni, do jej zamknięcia w 1974 roku, wymagała opracowania. Oryginalne wyposażenie z rue de Berri oraz archiwalia dotyczące artystek uczących się tam w XIX wieku, zachowane w kolekcji Chrisophe’a-Emmanuela Del Debbio, wypożyczono na wystawę Artystka. Anna Bilińska 1854–1893, zorganizowaną w Muzeum Narodowym w Warszawie w 2021 roku. Duża część eksponatów została zakupiona do zbiorów muzeum. Blisko 100 obiektów wzbogaciło Gabinet Rycin i Rysunków, Zbiory Fotografii i Ikonografii, Zbiory Dawnej Sztuki Europejskiej, Zbiory Rzeźby, Kolekcję Plakatów oraz Zbiory Sztuki Zdobniczej, czyniąc tym samym warszawskie muzeum najlepiej wyposażonym w pamiątki po czołowej prywatnej szkole artystycznej Paryża drugiej połowy XIX wieku. Na podstawie zachowanych zeszytów z rejestrami uczennic oraz fotografii klas powstała lista 94 polskich artystek studiujących w akademii latach 1876–1928. Spis zawiera daty ich nauki w poszczególnych pracowniach, nazwiska profesorów udzielających korekt oraz adresy zamieszkania podczas ich pobytu w Paryżu. Wykaz ten dopowiada historię kształcenia Polaków w Académie Julian, rozpoczęty badaniami Marka Zgórniaka.