Siedem uczynków miłosierdzia Pietera Aertsena. Dobroczynność a zbawienie w dobie reformacji

Abstrakt

Autorka analizuje ostatni obraz Pietera Aertsena (1508–1575) oraz stawia hipotezę, że został on zamówiony przez Huiszittenmeesters w Amsterdamie – organizację dobroczynną wspierającą miejscowych zubożałych obywateli. Rozwija w nim trzy wątki kluczowe dla ikonografii i funkcji obrazu. Po pierwsze analizuje Siedem uczynków miłosierdzia Aertsena w kontekście XVI-wiecznych dyskursów o dobroczynności oraz prób zreformowania systemu pomocy społecznej w Niderlandach. Po drugie bada go w kontekście reformacyjnego sporu o obrazy religijne i obrazoburstwa 1566 roku oraz zmieniających się opinii protestantów o udzielaniu jałmużny. Dostrzega w nim również zobrazowanie nowych tendencji w architekturze.  Odnosząc kompozycję do nowożytnych traktatów architektonicznych, wykazuje, że Aertsen umiejętnie posłużył się projektami Serliańskimi, aby wytyczyć ścieżkę do zbawienia prowadzącą przez uczynki miłosierdzia. Jego wyrafinowane aluzje do symbolicznych konotacji porządków architektonicznych czyniły zarazem obraz atrakcyjnym dla rosnącej wówczas grupy niderlandzkich miłośników architektury. Autorka interpretuje Siedem uczynków miłosierdzia z MNW jako złożony wywód dotyczący religijnego i społecznego znaczenia działalności dobroczynnej oraz nowatorskie przedstawienie tematu obecnego w tradycji katolickiej.